Code Rood: Eerwraak I

In 2015 vonden er jaarlijks in Nederland zo’n 15 eermoorden plaats en een veelvoud aan mislukte pogingen daartoe. Ieder jaar zijn er ook meerdere dubieuze gevallen van zelfmoord die in de richting wijzen van eerwraak. In de documentaire Code Rood Eerwraak uit 2011 vertelden drie jonge Nederlandse meiden aan filmmaker Jessica Villerius hun schokkende relaas.

Voor de documentaire Code Rood Eerwraak II keert de filmmaker terug naar het anonieme en zwaarbeveiligde opvanghuis waar ze een afspraak heeft met een aantal nieuwe meiden die in ‘code rood’, en dus in levensgevaar, verkeren.

De 19-jarige Hayat werd geboren in Bagdad. Haar moeder vertrok met Hayat en haar broertjes en zusjes naar Hayat’s vader die inmiddels in Nederland woonde. Als ze uiteindelijk naar Nederland wordt gehaald hoort ze dat ze wordt uitgehuwelijkt. Ze weigert. Ze heeft in Nederland een jongen leren kennen en haar familie is ervan overtuigd dat ze haar maagdelijkheid (op haar 12e!) heeft verloren. Hayat vlucht en komt terecht bij een opvanggezin, waar ze door haar familie wordt gevonden en ontvoerd. Op dat moment is ze zeventien. Ze geeft onder dwang toe dat ze verliefd is geworden op een Marokkaanse jongen en dat hij haar heeft ontmaagd. Hayat zit nu bijna een jaar in de anonieme opvang. “Ik heb voor het eerst in mijn leven een familie, mensen waarbij ik me veilig voel. Maar ik ben iedere dag bang dat ik mijn vader of een van zijn vrienden tegen het lijf loop. Ik ben bang om te worden vermoord”.

De 20-jarige Sofia uit Marokko heeft haar vader nooit gekend, hij vertrok naar Nederland om zijn geluk te zoeken. Als ze niets meer van hem vernemen worden ze door familie verstoten. Een zus van vader haalt Sofia met haar moeder en haar jongere broertje naar Nederland. Ze worden in huis aan het werk gezet. Vader komt af en toe over de vloer. Hij belooft om een toelatingsprocedure in gang te zetten, maar hij doet niets. Hij vertelt dat hij een nieuw gezin heeft gesticht. Sofia wordt door tante opgesloten en als slaaf behandeld. Sofia wil naar school, maar dat wordt haar verboden. Ze ziet soms kans om ’s ochtends de deur uit te glippen. Dan rent ze op blote voetjes met de schoenen in haar hand naar school. Thuis volgen er dan klappen. Sofia wordt uitgehuwelijkt aan een veel ouder familielid, maar weigert. Ze ziet het leven niet meer zitten en wil zelfmoord plegen. Haar vader en tante ervaren dat als een tweede eerschending, er ontstaat grote chaos in het gezin. Dan wordt Sofia ziek. Ze zegt: ‘Mama, ik wil dood. Ik kan niet meer’. Haar tante zegt: ‘Ik help je wel sterven’. Sofia ontvlucht uiteindelijk het huis en komt door tussenkomst van politie en hulpverleners bij het opvanghuis Zahir terecht.

De 22-jarige Samira komt uit een groot Afghaans gezin. Haar vader is naar Nederland gevlucht en haalt vervolgens zijn vrouw en kinderen uit Afghanistan.

Samira is de oudste van de kinderen en moet achterblijven om voor de pasgeboren baby te zorgen. Ze is dan 9 jaar. Ze zorgt tot haar 12e voor de baby, totdat ze naar Nederland wordt gehaald. Ze weet dat ze op haar 18e zal worden uitgehuwelijkt aan een oudere neef. Samira weigert en wordt opgesloten en mishandeld. Haar moeder zweert op de Koran dat ze nooit spijt zal krijgen van het geweld dat ze haar dochter aan doet. Samira: “Mijn moeder verzon gewoon dingen die zogenaamd in de Koran zouden staan, maar daar was niets van waar. Ze draaide het zo dat het haar uitkwam, maar ik las hetzelfde boek”. Samira kan niet meer terug naar huis, als haar familie haar vindt is het afgelopen. “Het is eerder binnen mijn familie gebeurd dat ze een vrouw hebben vermoord omdat ze een huwelijk weigerde. Mijn vader en broers hebben gezegd: ‘Wij gaan wel zitten, na twee jaar zijn we weer buiten’. Vanuit de cultuur van mijn familie is het zo dat zij naar de grond moeten kijken zolang ik leef, omdat ik de eer heb geschonden. Ze kunnen pas weer recht omhoog kijken als ze mij, de aanstichter, hebben omgebracht. Daar hebben ze een paar jaar cel voor over”.

Na uitzending van de documentaire Code Rood Eerwraak I heeft het ministerie van VWS financiële steun toegezegd aan de gespecialiseerde opvanghuizen voor eergerelateerd geweld. Maar de steun is tijdelijk.
 

Code Rood Eerwraak II is gedraaid in het opvanghuis Zahir van Fier Fryslan. De organisatie heeft twee specialistische anonieme opvang- en behandelvoorzieningen waar de meisjes in een beveiligde omgeving hun trauma’s verwerken. Na intensieve interventie van politie en experts keert 60% weer naar huis. 30% blijft net als de hoofdpersonen in de documentaire – in ‘code rood’.