TBS: aan de andere kant
KRO-NCRV
Vanaf maandag 2 september brengt KRO-NCRV een unieke driedelige documentaireserie tbs: aan de andere kant waarin de verborgen wereld van een van de grootste tbs-klinieken in Nederland, de Rooyse Wissel in Limburg, wordt blootgelegd. Documentairemaker Jessica Villerius liep bijna drie jaar vrij rond in de kliniek om alle facetten van deze behandeling te zien en om met patiënten te praten over hun ervaringen. Want waarom is tbs zo gevreesd door patiënten en zo verafschuwd door slachtoffers en nabestaanden? De serie gaat drie afleveringen in op de vooroordelen rondom tbs, waarvan sommige clichés waar blijken te zijn, maar andere absoluut niet. Het belicht de complexiteit van de behandeling en de impact op zowel de patiënten als hun slachtoffers.
In tbs-kliniek de Rooyse Wissel zitten 229 mannen voor hun tbs-behandeling. Allemaal zijn ze door een rechter veroordeeld voor een delict waarvoor minimaal vier jaar celstraf staat. In de regel gaat het vaak om moord, doodslag, verkrachting en ernstig geweld. Het drieluik tbs: aan de andere kant brengt een gebalanceerd en eerlijk beeld van een vaak verkeerd begrepen onderdeel van ons rechtssysteem.
“Met deze serie willen we een compleet beeld geven over het fenomeen tbs, waarin Nederland uniek is in de wereld. Niet alleen patiënten, maar iedereen die geraakt is door een delict waarbij tbs is opgelegd komt aan het woord. Door lang te filmen en iedereen te bevragen, werd mij duidelijk dat het allemaal allesbehalve zwart-wit is en dat er geen enkel draaiboek is dat op meerdere personen van toepassing is.”, aldus Jessica Villerius.
Menselijke verhalen
In het drieluik van KRO-NCRV leert de kijker verschillende patiënten kennen. Zo verblijft Marco al jaren in de tbs vanwege een zedendelict en zit Lion al zo lang als hij zich kan herinneren in ‘het systeem’. De documentaireserie laat zijn vallen en opstaan zien: van de isoleercel tot zijn eerste rondje rond de kliniek en weer terug in de isoleer na een zoveelste geweldsuitbarsting. Eli zit al 33 jaar in de tbs, hij komt niet verder in zijn behandeling en zit nu op een afdeling waar er even geen behandeling plaatsvindt, omdat hij in een -al dan niet tijdelijke- impasse zit. Oud- sociotherapeut Heleen: “Iedereen verdient een behandeling, maar de waarheid is dat niet iedereen helemaal te behandelen is. Maar wat moeten we dan met deze mensen? We kunnen ze niet afschrijven.” De dertiger Peter, die jaren geleden onder invloed van drugs een brute moord pleegde, is bezig met zijn re-integratie in de maatschappij. Hij zet voorzichtig zijn eerste stappen in een houtwerkplaats.
Kritische kijk op het systeem
De kijker krijgt een gebalanceerd beeld van het systeem dat tbs heet, want het toont ook kritisch aan waar het soms ernstig fout gaat. Daar weet de jonge Susanne helaas alles van: door een verkeerde risico-inschatting werd zij op de fiets naar huis verkracht door een tbs-patiënt op verlof. “Hij zei dat hij een mes bij zich had en dat ik gewoon moest doen wat hij zei.” De sociotherapeut die de patiënt een half uur na zijn delict weer opving in de kliniek: “Ik geef notabene trainingen op dit soort signalen. Ik heb niets aan de man gemerkt toen hij weer binnenkwam. Terwijl hij nét een vreselijk delict had gepleegd. Daar heb ik lang van wakker gelegen.” De vader van Susanne blikt verdrietig terug op die tijd: “Je leert je dochters om voorzichtig te zijn met vreemde mensen, uitgaan, dat er niks in je drankje wordt gegooid. Ik heb ze nooit gewaarschuwd voor een tbs-kliniek.”
Familie van de daders
Ook daders hebben families. Zo vertelt de zus van Andy hoe zij al die jaren met haar familie heeft gesmeekt om hulp voor haar broer, maar nergens gehoor kreeg. Uiteindelijk pleegde hij in een psychose een vreselijke moord, op iemand die hem wilde helpen notabene. Hij eindigde in de tbs en het hele dorp wist het. Andy doorliep de tbs-behandeling en mocht na een aantal jaren van intensieve behandeling voorzichtig resocialiseren. Aan Jessica vertelt hij over zijn eerste stappen buiten en laat hij zich filmen tijdens de eerste voorzichtige sociale activiteiten en de gang naar de verlengingszittingen.
tbs: aan de andere kant is vanaf maandag 2 september wekelijks te zien om 21.30 uur bij KRO-NCRV op NPO 1.
